به گزارش رامسرنوین به نقل از بلاغ، در فرهنگ مسلمانان، بعضی روزها به دلیل برکت و خیر آن، عید نامیده شد که یکی ازاین روزها، روز عید غدیر خم، یعنی هیجدهم ذیحجه است که رسول اکرم (ص)، امام علی علیه السلام را به جانشینی خود به مردم معرفی کرد.
البته جانشینی علی علیه السلام سال‌ها پیش در مکه و در جمع خاندان هاشم انجام گرفته بوداما در غدیر، به اطلاع عموم رسید.
غدیر، نه تاریخ است، نه جغرافیا و نه روایت، بلکه ماجرای ولایت است، حتی بعضی از بزرگان دین اسلام این ماه را «شهرالولایه» نامیدند زیرا در ماه ذی‌حجه‌الحرام هم علاوه بر واقعه غدیر،روز مباهله هم اتفاق افتاد که در آن هم به وضوح به مسأله ولایت اشاره شده است.
واقعه غدیر خم، یکی از مسلّمترین مسائل تاریخ اسلام است که صدها مورخ و مفسر شیعه و سنی آن را نقل کردند و افرادی چون ابوریحان بیرونی، خواجه نصیرالدین طوسی و فارابی نیز بر همین اساس، به تحلیل فلسفه «امامت» پرداختند.
ابن سینا نیز به موضوع نص حدیث صریح غدیر، در کتاب شفا پرداخته و آن را بهترین راه برای تعیین جانشین دانسته است.
روز غدیر آن سال که نه روز پس از عرفه و هجدهم ذی حجه است، یکشنبه بوده است. اما این گردهمایی در چه ساعتی از روز روی داده است؟ طبرسی در این‌باره می‌نویسد:جبریل زمانی که پنج ساعت از روز گذشته بود بر پیامبر نازل شد. فتال نیشابوری نیز گزارشی را می‌آورد و می‌نویسد:پنج ساعت از روز گذشته بود که جبرئیل پیام ابلاغ رسالت را برای پیامبر آورد.
اهمیت تعیین ساعت اجتماع از این بابت است که روشن شود آیا پیامبر اختصاصا برای ابلاغ امامت علی علیه السّلام دستور به اجتماع داده است یا اینکه اجتماع برای نماز بوده و بعد از نماز،ایشان فرصت را مغتنم شمرده و از آن بهترین بهره را برده است.گرچه می‌توان گفت که این دو قابل جمع‌اند،زیرا زمان اجتماع،هم زمان با ظهر بوده، از این رو ابتدا نماز خوانده شده و بعد رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله سخنرانی کرده است.
طبق نقل قول های مختلف تعداد جمعیت حاضر در غدیر از ۱۳۰۰ نفر تا ۱۲۰ هزار نفر گزارش شده است. اما نکته بسیار مهم این است که بیشترین تعداد جمعیت حاضر در غدیر، طبق روایاتی که در منابع پنج قرن اولیه آمده، هفده هزار نفر گزارش شده است. رقم‌های بالاتر مربوط به بعد از قرن پنجم است.
در سال دهم هجرت پیامبر (ص) از طرف خداوند مأمور شدند تا دو مسئله مهم دین اسلام را به مردم ابلاغ نمایند و آن دو مسئله عبارت بودند از حج و ولایت و خلافت دوازده امام (ع)، پس از این اعلان مردم با عجله آماده خروج از مکه شدند. بعد از اینکه افراد به محل غدیر خم رسیدند پیامبر بر روی منبری که در زیر درخت کهنسالی که در آنجا بود ساخته بودند رفت و سپس دستور داد تا امیرالمومنین (ع) را فراخواندند و دستور دادند بالای منبر پیامبر و دست راست آن حضرت بایستد، پس پیامبر منتظر ایستادند تا مردم کاملاً جمع شدند و آنگاه خطابه رسمی خود را بیان کرد.
ایشان در اثنای خطبه دو عمل را انجام دادند، در ابتدا پس از مقدمه چینی و ذکر مقام خلافت و ولایت امیرالمومنین(ع) برای اینکه هرگونه شک و شبهه‌ای را برطرف نموده باشند پس از شرح مقام ولایت به صورت لسانی حضرت علی(علیه‌السلام) را جانشین خود خواندند و آن را بدینگونه عنوان کردند که: «باطن قرآن و تفسیر آن را برای شما بیان نمی‌کند مگر این که کسی که دست او را می‌گیرم و او را بلند می‌کنم و بازویش را گرفته و او را بالا می‌برم» سپس حضرت بازوان علی (ع) را گرفتند سپس فرمودند: «هر کس من مولی و صاحب اختیار اویم این علی مولی و صاحب اختیار اوست». و اقدام عملی دوم حضرت پیامبر، بیعت گرفتن از مردم بود، چون زیاد بود و گرفتن بیعت از آن جمعیت انبوه غیرممکن بود لذا ممکن بود که افرادی به بهانه‌های مختلف از بیعت شانه خالی کنند، حضرت فرمودند به خاطر ازدحام جمعیت امکان بیعت‌گرفتن از همه وجود ندارد این سخن را که من می‌گویم تکرار کنید و بگویید: «ما فرمان تو را از جانب خداوند که درباره علی‌بن‌ابیطالب و امامان و مریدانش به ما رساندی اطاعت می‌کنیم و به آن راضی هستیم، و با قلب و جان و زبان و دستمان با تو بر این مدعا بیعت می‌کنیم. عهد و پیمان در این‌باره برای آنان از ما از قلب‌ها و جان‌ها و زبان‌ها و ضمایر و دستانمان گرفته شد. هر کس با دستش توانست وگرنه با زبانش بدان اقرار کرده است».
وقتی کلام حضرت پایان یافت همه مردم سخن ایشان را تکرار نمودند و بدینوسیله بیعت عمومی گرفته شد. در مراسم بیعت، پیامبر (ص) عمامه خود را که «سحاب» نام داشت، به عنوان تاج افتخار بر سر امیرالمومنین (ع) قرار دادند.
سینا باقری کارشناس علوم سیاسی در گفت و گو با خبرنگار ما، درباره عید غدیر با بیان اینکه غدیر اساس دین اسلام و ثمره نبوت پیامبر(ص) است، گفت: نام غدیر تعیین کننده صراط مستقیم تا آخرین روز دنیا است، و خطابه غدیر زنده‌ترین سند آن نتیجه‌اش، ولایت امیرالمومنین (ع) است.
باقری افزود: در طول تاریخ بعثت پیامبر اسلام تنها حکم غدیر است که با مقدماتی خاص دور مکانی خاص و در بین اجتماعی عظیم مطرح شده زیرا احکام الهی دیگر یا در مسجد پیامبر (ص) و یا در خانه آن حضرت برای عده‌ای گفته می‌شد و بعد خبر به همه می‌رسید و از این رو ما می‌توانیم به متمایز بودن مسئله غدیر پی ببریم.
وی عظمت و شرافت و فضیلت و حرمتش عید غدیر را از تمام اعیاد بیشتر دانست و تصریح کرد: در این روز پیامبر اکرم (ص) به امر پروردگار حضرت علی (ع) به امامت و خلافت پس از خود منصوب کرد و به نص قرآن کریم در چنین روزی اکمال دین و اتمام نعمت الهی بر مسلمانان گردید و به فرموده امام صادق (علیه‌السلام) لازم است در چنین روز باعظمتی جشن و سرور به پا نمایند و به دیدار یکدیگر بروند و تبریک و تهنیت بگویند.
جعفر ابراهیمی کارشناس علوم مذهبی در گفت و گو با خبرنگار ما، درباره جریان عید غدیر و امامت و ولایت اهل بیت (ع)، گفت: اسلام بر پنج اصل بنا شده از جمله نماز، روزه، جهاد، حج و ولایت که تأکید بسیار ویژه‌ای به آن شد.
ابراهیمی افزود: عصمت، شجاعت، قدرت از ویژگی‌های پیامبر(ص) است که بر همین اساس جانشین خود، حضرت علی(ع) را به دستور خداوند برای همه امت خود معرفی کرد.
وی تصریح کرد: در اسلام عید فطر و قربان از جمله اعیاد معروف است، اما بزرگترین عید در مبانی دینی عید الله اکبر یعنی عید غدیر بزرگترین عید خداوند بشمار می‌رود.
این کارشناس یادآور شد: مناسبت‌هایی که وجود دارد از جمله شهادت و ولایت بهترین بهانه است تا همه مردم به جوانان کتاب‌هایی که متناسب با سیره زندگی اهل بیت (ع) است، هدیه بدهند.
وی گفت: شاید جوانان گرایش و جذابیت به این نوع کتاب‌ها نداشته باشند اما در ایام عید غدیر به دلیل ذهن آماده مردم، پذیرش ولایت و امامت بهتر بر روی آنها تأثیر دارد.
این کارشناس تصریح کرد: برای عیدی دادن از هدایایی با جنبه فرهنگی، علمی و معرفتی استفاده شود که متأسفانه کتاب هدیه دادن در کشورمان بسیار کم‌رنگ است.
