به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «بلاغ» ۵ مرداد ۱۳۵۸، روزی تاریخی در حافظه انقلاب اسلامی ایران است. در چنین روزی و ساعاتی پیش از ظهر در دانشگاه تهران، آیت‌الله سیدمحمود طالقانی بر منبر رفت و نخستین نماز جمعه رسمی جمهوری اسلامی را اقامه کردند. هزاران نفر در آن روز در دانشگاه تهران گرد آمدند و لبیک‌گویان به دعوت امام و قرآن، در خطبه‌ای دینی-سیاسی صدای وحدت و تقوا را شنیدند و انسجام امت اسلامی در برابر دشمنان را به نمایش گذاشتند.
برگزاری نماز جمعه در جمهوری اسلامی بنابر حکم صریح امام خمینی (ره) به عنوان یک نهاد رسمی و ساختارمند شکل گرفت؛ نهادی که علاوه بر عبادت جمعی، مسئولیت هدایت سیاسی، بصیرت‌افزایی و پیوند میان مردم و حاکمیت را نیز بر عهده دارد. از آن روز تا امروز بیش از چهار دهه گذشته و اکنون در سراسر کشور بیش از ۹۰۰ پایگاه نماز جمعه فعال‌اند که هر هفته مردم مؤمن را به سوی خود فرامی‌خوانند.
به مناسبت سالروز این رخداد تاریخی، با حجت‌الاسلام محمود علیخانی، امام جمعه شهرستان رامسر به گفتگو نشستیم تا از اهمیت نماز جمعه، جایگاه آن در جامعه و ضرورت حضور مردم و مسئولان در این مراسم هفتگی بیشتر بدانیم.
نماز جمعه؛ عبادتی با بُعد اجتماعی-سیاسی
امام جمعه رامسر در این گفتگو با اشاره به زمینه تاریخی برگزاری نخستین نماز جمعه گفت: نماز جمعه از همان صدر اسلام، جایگاه والایی داشت. پیامبر اکرم (ص) و سپس خلفا و ائمه معصومین (ع) آن را اقامه می‌کردند. اما در دوران طاغوت این فریضه‌ی الهی مهجور و تعطیل بود. پس از پیروزی انقلاب امام خمینی(ره) با درایت کم‌نظیر خود، با درک شرایط اجتماعی و سیاسی کشور، فرمان اقامه‌ی نماز جمعه را صادر فرمودند. ایشان آیت‌الله طالقانی را که از یاران قدیمی و چهره‌ای مردمی بود به عنوان نخستین امام جمعه منصوب کردند و این خود نشان‌دهنده‌ی اهمیت و حساسیت نمازجمعه و امام جمعه از آن زمان تاکنون است.
وی در ادامه افزود: نماز جمعه تجلی وحدت است. اجتماع هفتگی مؤمنین در یک صف، با یک قبله، برای یک هدف. این تجمع برای دشمنان ترس‌آفرین است و برای دوستان انقلاب دلگرم‌کننده. حضور مردم در نماز جمعه به‌ویژه در شرایطی که هجمه‌های رسانه‌ای و تفرقه‌افکنانه از سوی دشمنان تشدید شد است ضرورتی انکارناپذیر و ویژه است.
امام جمعه رامسر با اشاره به محتوای خطبه‌های نماز جمعه گفت: یکی از ارکان خطبه‌ها توصیه به تقواست؛ نه به عنوان یک تعارف تکراری، بلکه به عنوان راهبرد اصلی زندگی مؤمنانه و انقلابی. البته این موضوع و این توصیه دوطرفه است. هم امام جمعه باید مردم را به تقوا دعوت کند و مردم هم باید امام جمعه را به تقوا یادآور شوند. این ارتباط دوسویه نماز جمعه را از یک تریبون یک‌طرفه به یک فضای گفت‌وگو، امر به معروف و تربیت اجتماعی تبدیل می‌کند.
علیخانی در این خصوص ادامه داد: گاهی مردم می‌پرسند که چرا این‌همه تأکید بر نماز جمعه می‌شود؟ پاسخ روشن است. مگر چند عبادت داریم که خداوند برایش سوره‌ی مستقل در قرآن نازل کرده؟ سوره جمعه صراحتاً به این فریضه اشاره دارد و تأکید می‌کند که تجارت و دنیازدگی را رها کنید و به سوی ذکر الهی بشتابید. این در وهله اول یک فرمان الهی است نه صرفاً پیشنهاد اخلاقی و دینی.
غیبت از نماز جمعه؛ محرومیت از برکت‌های بزرگ
وی در ادامه ترک نماز جمعه را نه فقط از دست دادن یک مستحب بلکه محروم ماندن از جریان زنده‌ی ایمان و آگاهی دانست و افزود: دشمن دقیقاً روی این موضوع تاکید دارد و از آن واهمه دارد. آنان از خواندن نماز جمعه نمی‌ترسند چون مردم نماز را به هرحال می‌خوانند و برگزار می کنند بلکه می‌ترسند چون در نماز جمعه مردم به تحلیل می‌رسند، موضع می‌گیرند، دشمن‌شناس می‌شوند. اینجاست که نماز جمعه به سنگری بی‌بدیل در خط مقدم جهاد تبیین تبدیل می‌شود.
امام جمعه رامسر با اشاره به دغدغه‌های محلی در خصوص برگزاری نماز جمعه اظهار داشت: در همین شهر رامسر، بانوانی مسن و سالخورده ای هستند که با من تماس می‌گیرند و می‌گویند: ما دل‌مان می‌خواهد در نماز جمعه شرکت کنیم اما وسیله‌ی رفت‌وآمد نداریم. از نمازگزاران عزیز می‌خواهم اگر می‌توانند خانواده یا همسایگان‌شان را با خود همراه کنند. این‌هم عبادت است؛ هم کمک به یک نفر برای شرکت در صفوف نماز جمعه و اجر آن کمتر از خودِ نماز نیست.
علیخانی همچنین به مسئولان تذکر داد و گفت: حضور مسئولین در نماز جمعه بیش از آن‌که تبلیغاتی باشد نشانه‌ی مسئولیت‌پذیری است. بنده عادت ندارم کسی را بابت نیامدن به نماز جمعه سرزنش کنم، اما حقیقت این است که نماز جمعه محل شنیدن نبض جامعه است. مسئولی که در نماز جمعه شرکت نمی‌کند، از این فرصت برای دیدار بی‌واسطه با مردم محروم می‌شود.
وی ضمن تاکید بر جایگاه خطبه دوم نماز جمعه و بیان امور سیاسی و اجتماعی در این خطبه گفت: خطبه دوم نماز جمعه باید زبان حاکمیت در میان مردم باشد. در این خطبه امام جمعه موظف است هماهنگ با شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه مواضع نظام را تبیین کند. برخی گمان می‌کنند این هماهنگی نوعی محدودیت است؛ در حالی که این انسجام قدرت‌آفرین است. امروز در بیش از ۹۰۰ شهر کشور در یک ساعت مشخص، ده‌ها هزار مؤمن یک موضع مشترک را از زبان امامان جمعه می‌شنوند. این یعنی وحدت استراتژیک و همسو کردن مسیر اذهان عمومی در جامعه و به نظر من نقطه یا وقتی برای نظام مقدس اسلامی است.
امام جمعه رامسر در این خصوص افزود: البته تریبون نماز جمعه تنها زبان حاکمیت نیست؛ بلکه زبان مردم هم هست. مردم انتظار دارند که مشکلات‌شان شنیده شود. امام جمعه برخلاف مسئولان دیگر در کنار مردم زندگی می‌کند، در همان بازار خرید می‌کند که مردم خرید می کنند، در همان صف نانوایی که مردم می‌ایستند او هم می ایستد. این تریبون در عین هماهنگی با نظام، باید دغدغه‌مند و مردمی باقی بماند.
علیخانی در این خصوص خاطره‌ای شخصی از آغاز مسئولیتش در سال ۱۳۹۰ گفت: وقتی از قم به تهران رفتم تا مراحل معرفی به عنوان امام جمعه را طی کنم گفتند باید تعهد بدهی. تعهدی که انتظار داشتم چند صفحه باشد اما فقط یک جمله بود، امام جمعه باید با خانواده‌اش در شهر محل خدمت زندگی کند. آن زمان شاید عمق این شرط را درک نکرده بودم، اما امروز به‌خوبی می‌دانم که این یک جمله هزار معنا و صدها تعهد در دل خود دارد. امام جمعه نباید فقط ناظر باشد؛ باید شریک دردها و مشکلات مردم باشد. زندگی در کنار مردم، یعنی لمس مستقیم مشکلات، یعنی شناخت واقعی جامعه.
علیخانی در پایان از مردم شهرستان رامسر برای حضور گسترده‌تر در نماز جمعه دعوت کرد و گفت: رسانه‌ها هر هفته هزاران پیام متضاد به گوش مردم می‌رسانند. اما تریبونی که مردم به آن اعتماد دارند همین جایگاه نماز جمعه است. صداقت، مردمی بودن و پیوند با ولایت ویژگی‌هایی است که نماز جمعه را به قلب تپنده امت اسلامی بدل کرده است.
به گزارش بلاغ؛ ۵ مرداد فقط یادآور یک رویداد تاریخی نیست؛ بلکه روز احیای مجدد روح جمعی امت اسلامی است. روزی که باید همگان، از مردم تا مسئولان، بار دیگر بر عهد خود با خدا، دین، و انقلاب تأکید کنند.
گفتگو: محمدعلی جوربنیان
انتهای خبر/
