به گزارش رامسرنوین یکی از جشن ها و آداب و رسوم باستانی شمال ایران جشن تیر ماه سیزده است که در بخش ها و مناطق مختلف گیلان و مازندران بر اساس شیوه های قومی و فرهنگی خاص خود اجرا می شود.
در ریشه یابی این مراسم و جشن می توان به حماسه آرش کمانگیر از رویان و رستمدار تاریخی تیر را در کمان قرار داد و برای دفاع از قلمرو ایران جانش را در آن تیر نهاد و با فانی شدن خویش ایران را از گزند تورانیان مصون ساخت.
طبق روایت های شفاهی گفته می شود مردم شمال ایران برای پاس داشت حماسه آرش روزی که وی به این کار مبادرت ورزید را به جشن شادی مشغول می شوند تا حماسه او را پاس دارند.
این حادثه در سیزدهم تیره گان«تیر مه سیزده گالشی» و بیست و ششم آبان ماه روی داده است.در نیم قرن پیش بع دلیل فقدان تلویزیون و سایر رسانه های عمومی،اغلب جشن ها و سنت های بومی با تفضیل زیاد و شادی و مشارکت کامل مردم برگزار می شد.پس از مدتی فترت و عدم توجه به سنت های بومی،در چند سال اخیر توجه زیادی برای بازخوانی هویت فرهنگی و منطقه ای از سوی دوستداران فرهنگی نشان داده شده است و مراسم تیر ماه سیزده نیز در روستاهایی که اهالی و بومیان جنت رودبار در آن ساکن اند،برگزار می شود.
امروزه به جهت گسترش علم و دانش و آگاهی مردم از پیشینه تاریخی و مطالعه عصر اساطیری ایران پیوند های زیادی بین سنت ها و آداب و رسوم برقرار شده است,لذا برگزاری جشن تیر ماه سیزده با مفاهیم نوینی همراه است.در حالی که در چند دهه و سده گذشته آئین تیر ماه سیزده به صورت یکی از جشن های ادواری که از گذشته ها به نسل فعلی رسیده بود،برگزار می شد.با این حال آداب و رسوم این جشن در روستاهای دهستان جنت رودبار به شیوه ای که توضیح داده می شود،برگزار می شد.
در شب بیست و ششم آبان مردم روستاها اعم از زن و مرد در منزل یکی از ریش سفیدان روستا گرد می آمدند.پس از صرف شام،مدعوین انگشترهای خود را در یک ظرف مسی و یا کوزه سفالی که تا نیمه آن آب ریخته بودند،قرار نی دادند.سپس یکی از حاضران خوش صدا اشعار امیری پازواری را با گویش گیلکی جنت رودباری می خواند.پس از خوانده شدن دو بیت از اشعار امیری،یکی از اعضای کم سن و سال جمع مامور می شد از کوزه یک انگشتر را بیرون آورد و با نشان دادن آن انگشتر به حاضران ،صاحب انگشتر مشخص می شد و به این طریق دو بیت خوانده شده فال آن شخص محسوب می شد و آن فرد زندگی خود را می توانست با آن شعر تفسیر و تحلیل کند.
به این ترتیب خواندن اشعار امیری تا پیدا شدن آخرین انگشتری از کوزه ادامه می یافت و مردم نیز خود را با اشعار خوانده شد همراه می کردند.در گذشته مردم اعتقاد و باور زیادی درباره شگون و تفال داشتند و همچنین باور های زیادی درباره این مساله در طول تاریخ زندگی شان شکل گرفت،بنابراین اصطلاح «آمد داشت»در تفکر عامیانه آنها به معنی خیر و برکت بود.از این رو مراسم امیری خوانی در تفکر عامیانه مردم جنت رودبار نقش مهمی داشت.این جشن همانند سایر اعیاد این منطقه با جشن و شادی به پایان می رسید،در حالی که افراد زندگی خود را با شعر خوانده شده در مورد مطابقت و تحلیل می دادند.
