در یکی از برنامه های سمت خدا، که از برنامه های پرمخاطب و خوب صدا و سیماست، کارشناس مذهبی برنامه به خواص برخی از غذاها اشاره می کند و زیاده روی را هم نهی می کند. تا اینجای کار هیچ اشکالی در نظرات متنوع این کارشناس وجود ندارد ولی وی ناگهان نامی از بادمجان می آورد و مصرف آن را به مخاطبان به خاطر اینکه اولین گیاهی بوده که ولایت را پذیرفته، توصیه می کند!
وی با نام بردن از بادمجان به عنوان اولین گیاهی که ولایت را می پذیرد از کنار آن عبور می کند و به توضیح کامل این گزاره برای روشن شدن موضوع نمی پردازد. در دین مباحث حساسی وجود دارد که نیاز به روشنگری برای جلوگیری از سواستفاده خناسان و دشمنان است.
همین جمله کارشناس برنامه سمت خدا، به سرعت در شبکه های مجازی و اجتماعی دست به دست شد و صدها هزار نفر بدون آگاهی از اصل ماجرا، به استهزا و تمسخر آن پرداختند. حتی سایت های ضد انقلاب، فعالین سیاسی معاند و شبکه های اجتماعی ضددینی، ضد ایرانی و ضداسلامی، مانور سنگینی بر چنین اظهارنظری دادند.
سواستفاده از نظرات کارشناسان مذهبی در صدا و سیما توسط دشمنان امری معمول است و با گلچین کردن بخشی های شبهه دار یا سربسته اظهارات کارشناسان، آن را به امری تمسخرآمیز تبدیل کرده و در شبکه مجازی پخش می کنند. بدین وسیله دشمنان قصد دارند تا دین اسلام را دینی تهی از معرفت و علم نشان دهند و علماء و کارشناسان آن را نیز افرادی بیسوادی جلوه دهند که به اموری تمسخرآمیزی برای تبلیغ دین پناه آورده اند.
اما باید به این نکته توجه کرد که کارشناسان برنامه های مذهبی به خصوص در برنامه های زنده، پیش از بر زبان آوردن مباحثی که نیاز به توضیح و کالبدشکافی مبسوط تری دارد، تاملی کرده و ضرورت بیان آن را برای مخاطبان میلیونی مورد تفکر قرار دهند و از طرح مباحثی که می تواند مورد سواستفاده قرار گیرد، پرهیز کنند.
ولی آنچه که در برنامه سمت خدا درباره گیاهان ابراز شده، موضوعی بود که نیاز به توضیح داشت و از یکسو نمی بایست به آن صورت بیان شود و درصورت بیان آن، توضیحات تکمیلی نیز لازم بود. روایت مرسلی در این زمینه در برخی از منابع حدیثی وجود دارد: «وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِی دَارِ جَابِرٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ فَقَدَّمَ إِلَیْهِ الْبَاذَنْجَانَ فَجَعَلَ ص یَأْکُلُ فَقَالَ جَابِرٌ إِنَّ فِیهِ لَحَرَارَهً فَقَالَ ص [یَا جَابِرٍ مَهْ] إِنَّهَا أَوَّلُ شَجَرَهٍ آمَنَتْ بِاللَّهِ اقْلُوهُ وَ أَنْضِجُوهُ وَ زَیِّتُوهُ وَ لَبِّنُوهُ فَإِنَّهُ یَزِیدُ فِی الْحِکْمَه»؛[طب الدین راوندی، سعید بن هبه الله، الدعوات، ص ۱۵۸، قم، مدرسه امام مهدی(عج)، چاپ اول، ۱۴۰۷ق] پیامبر(ص) در خانه جابر بود، بادنجان برایش آوردند، حضرت شروع به خوردن کرد. جابر عرضه داشت که گویا بادمجان گیاهی گرم است! پیامبر(ص) فرمود: اینگونه نیست ای جابر! بادمجان نخستین گیاهی است که به خدا ایمان آورده؛ آن‌را با روغن زیتون سرخ کنید و بپزید و نرمش کنید که بر حکمت می‌افزاید.
با آنکه این روایت، مرسل بوده و اعتبار چندانی ندارد، اما صرف نظر از سند، محتوای آن، منطقی و توجیه پذیر است؛ زیرا اگر معتقد باشیم که تمام موجودات خدا را تسبیح می‌کنند، بادمجان نیز یکی از موجودات است که در تسبیح خدا می‌کوشد:
آسمان‌های هفت‌گانه و زمین و کسانی که در آنها هستند، همه تسبیح او می‌گویند و هر موجودی، تسبیح و حمد او می‌گوید، ولی شما تسبیح آنها را نمی‌فهمید، او بردبار و آمرزنده است. [اسراء، ۴۴]
آیا ندیدی که تمام کسانی که در آسمان‌ها و کسانی که در زمین‌اند برای خدا سجده می‌کنند؟! و (همچنین) خورشید و ماه و ستارگان و کوهها و درختان و جنبندگان، و بسیاری از مردم.[ حج، ۱۸]
البته این تسبیح و ایمان به حسب ساختار وجودی آنها است، و چگونگی آن در حیطه رأی و نظر ما نیست و خود پروردگار در ادامه بر همین موضوع تأکید می‌کند: «و لکن لا تفقهون تسبیحهم».. [اسراء، ۴۴]
ولی همانگونه مشاهده می شود استفاده از احادیث و روایات مرسل که اعتبار زیادی ندارند در برنامه های کارشناسی مذهبی به هیچ وجه ضروری نیست و بهتر است پیش از روایت چنین احادیثی، نسبت به معتبر بودن آن تحقیق کرد و درباره لزوم طرح آن نیز بیشتر اندیشید که به نحوی مورد تمسخر واقع نشود.
حال کارشناس محترم برنامه سمت خدا، آیا فرصت توضیحات تکمیلی را داشت یا وقت برنامه چنان تنظیم شده که وی تنها به صورت گذری برخی مباحث را طرح می کند؟ بنابراین زمانیکه طرح مساله می تواند به شبهه و تمسخر بیانجامد، هیچ ضرورتی برای اظهار آن وجود ندارد، الا آنکه توضیحات مبسوط و کاملی برای جلوگیری از سواستفاده ها داده شود.
جای دارد تا برنامه ای چون سمت خدا که از جمله برنامه های مذهبی خوب و دارای سوابق مناسبی در معرفی دین و احکام اسلام است، نسبت به این نکته های ظریف بیشتر تامل کنند و فرصت را دست عده ای فرصت طلب نده اند.
