در اغلب موارد ساختار خاص قدرت و چیدمان دولت ابزارها و محیط آسانی را برای سیاستمداران، تاجران و یا مقامات نظامی فراهم می‌آورد تا آنها بتوانند سیستم را دور بزنند. بسیاری از دولت‌ها از قانون اساسی خود که میراث نسل‌های گذشته بوده فاصله گرفته‌اند. همچنین کشورهایی وجود دارند که به نوعی توسط رهبران قبیله‌ای اداره می‌شوند و اغلب فاقد ساختار قدرت مرکزی با نفوذی هستند. به طور کلی در شکل گیری فساد، ساختارهای قدرت از عوامل موثر است.
سازمان شفافیت بین‌الملل هر ساله لیستی از کشورهای که در سال قبل از آن بیشترین فساد را داشته‌اند تهیه می‌کند. این لیست بر اساس شاخص فساد (Corruption index) تعریف شده است که عددی بین صفر تا ۱۰۰ است، بدین صورت که عدد صفر نمایانگر فسادخیزترین و ۱۰۰ نماد کم فسادترین است.
بر اساس آخرین گزارش این سازمان رده بندی کشورها بر اساس شاخص فساد در سال ۲۰۱۴ ارائه شده است که ۱۰ کشور نخست این جدول به شرح زیر است:
۱۰- اریتره
شاخص فساد: ۱۸
ساختار قدرت: تک‌حزبی
اریتره به تازگی وارد این لیست شده است. رتبه این کشور در میان فسادخیزترین کشورهای دنیا از رده ۲۵ در سال ۲۰۱۳ به رده ۱۰ در سال ۲۰۱۴ رسیده است. شرایط کشور اریتره به طور کلی در هم ریخته است. بعد از سال‌ها انزوای خودخواسته، اریتره مرزهای خود را به روی سرمایه‌گذاران و تاجران باز کرده است و اقدام به خصوصی سازی بنگاه‌ها و کارخانه‌های دولتی کرده است. این موضوع به برخی از دولتمرادان و دیگر حاضران در ساختار قدرت اریتره اجازه داده است از جایگاه خود در جهت منافع شخصی بهره‌داری کنند.
۹- لیبی
شاخص فساد: ۱۸
ساختار قدرت: حکومت انتقالی
لیبی کماکان در‌گیر کشمکش و پریشانی است. هنوز هیچ دولت قانونی در این کشور بر سر کار نیامده است و درگیری‌ها بین معترضان و هواداران رژیم قبلی ادامه دارد. با توجه به سطح بالای نااطمینانی در این کشور، تولید ناخالص داخلی لیبی در سال ۲۰۱۳ رقمی معادل ۹٫۴ درصد کاهش داشت. خلاء قدرت منجر شده است تاجران سلاح و مقامات ارشد نظامی اقدام به اخذ رشوه و کسب سود از طریق برانگیختن اختلافات بین مردم کنند.
۸- ازبکستان
شاخص فساد: ۱۸
ساختار قدرت: جمهوری
دولت این کشور به شکل جمهوری با ریاست‌جمهوری اسلام کریمف است. دولت بخش اعظمی از قدرت و امکانات کشور را بر عهده دارد و همین موضوع منجر شده است که موقعیت مناسبی برای رشد فساد ایجاد شود. کریمف به طور پیوسته ریاست‌جمهوری ازبکستان را پس از استقلال این کشور در سال ۱۹۹۱ از شوروری در اختیار داشته و مانند بسیاری از حاکمان کشورهای آسیای میانه از طولانی شدن دوران حاکمیت خود خسته نشده است.
۷-ترکمنستان
شاخص فساد: ۱۷
ساختار قدرت: دموکراسی ریاست‌جمهوری
مانند بسیاری از کشورهای آن منطقه، اقتصاد ترکمنستان به طور گسترده‌ای بر پایه کشاورزی و انرژی است. این کشور صاحب منابع عظیمی از گاز طبیعی و نفت خام است که می‌تواند پشتیبان اقتصاد ترکمنستان باشد. اما این منابع توسط دولت مدیریت می‌شوند و سوءاستفاده از درآمد آنها منجر شده است که کشور دچار فساد عظیمی باشد.
۶-عراق
شاخص فساد: ۱۶
ساختار قدرت: جمهوری پارلمانی فدرال
آینده عراق بسیار نامطمئن است، احتمال بسیاری وجود دارد که این کشور تجزیه شده و به سه کشور مجزا تبدیل شود. درحال حاضر این کشور با ورود گروه‌های تندرو تحت عنوان داعش بی‌ثباتی باور‌نکردنی‌ای را تجربه می‌کند.
۵-سودان جنوبی
شاخص فساد: ۱۵
ساختار قدرت: جمهوری
بر اساس آمار بانک جهانی بخش اعظمی از تولید ناخالص داخلی سودان جنوبی -در حدود ۸۰ درصد- از محل درآمد‌های نفتی تامین می‌شود. این مشکل بزرگی است که منجر می‌شود کمپانی بزرگ بین‌المللی نفتی با سوءاستفاده از ضعف دولت مرکزی و تبانی با مقامات به بهره‌برداری هر چه بیشتر از منابع نفتی این کشور بپردازند. این در حالی است که بیش از نیمی از مردم این کشور زیر خط فقر به سر می‌برند.
۴- افغانستان
شاخص فساد: ۱۲
ساختار قدرت: جمهوری
ضعف قدرت مرکزی و نفوذ رهبران محلی و فرماندهان نظامی همچنین حضور طالبان و القاعده از مهمترین عوامل به وجود آورنده فساد دراین کشور است. رئیس‌جمهور قبلی این کشور، حامد کرزی اتهامات بسیاری مبنی بر دست‌داشتن در پرونده‌های فساد دارد؛ به طوری که اخیرا به دریافت پول از ارتش آمریکا متهم شده است. افغانستان بزرگترین تولیدکننده هروئین در جهان است که همین موضوع منجر به فعالیت‌‌های غیر قانونی بسیاری دراین کشور شده است.
۳- سودان
شاخص فساد: ۱۱
ساختار قدرت: جمهوری فدرال
سودان کشوری با حکومت جمهوری فدرال است که توسط حزب کنگره ملی NCP اداره می‌شود. براساس محاسبات بانک جهانی ۶۴٫۵ درصد از شهروندان این کشور زیر خط فقر به سر می‌برند. تولید ناخالص داخلی این کشور ۶۶٫۵۵ میلیارد دلار است. هر دوی این آمار در صورتی که حزب حاکم از سخت‌گیری‌ها و اعمال نفوذ خود بکاهد، می‌توانند بهبود یابند. در همین راستا چنانچه سودان بتواند از شر برخی از مقامات فاسد خود رها شود بسیاری از درگیری در این کشور به پایان می‌رسد.
رده اول مشترک- کره شمالی
شاخص فساد: ۸
ساختار قدرت: دیکتاتوری
مشکلات عمده این کشور در پی وقوع برخی از بلایای طبیعی و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی شکل گرفت. بسیاری از تجهیزات این سرزمین در پی سال‌ها استفاده فرسوده شده است و ساختار بسیار بسته قدرت امید برای تغییردر کوتاه مدت را از بین برده است. این کشور یکی از فاسدترین و بی‌بضاعت‌ترین کشورهای جهان است
رده اول مشترک- سومالی
شاخص فساد: ۸
ساختار قدرت: تقریبا ساختار قدرتی در این کشور وجود ندارد
شاید سومالی ناپایدارترین کشور جهان باشد. زندگی در سومالی بسیار سخت است. بسیاری از مردم این کشور مشغول دامداری و یا کشاروزی هستند و اندکی نیز ماهیگیری می‌کنند. بر اساس آمار بانک جهانی تنها ۲۹ درصد از جمعیت این کشور وارد مدرسه می‌شوند و امید به زندگی در این کشور ۵۵ سال است. اطلاعات در مورد دولت و سیستم اقتصادی سومالی بسیار محدود است. در واقع مقامات فاسد این کشور برای آنکه ناظران خارجی تصویر درست از آنچه در این کشور می‌گذرد نداشته باشند از درز هر گونه اطلاعات جلوگیری می‌کنند.
اقتصادنیوز/
