به گزارش نیمه پر، متاسفانه شاهد وناظر این موضوع هستیم که بسیاری مفهموم انتقاد سازنده را باج گیری و اخاذی جهت امرار معاش مطبوعاتی خلط کرده اند.
حتما این جمله را از پیش شنیده اید: ( سخن چون از دل بر آید لاجرم بر دل نشیند)
شاید به این خاطر است، استقبال مردم کشورمان از مطالعه نشریات روبه کاهش است.
دبیر کل نهاد کتابخانه های عمومی کشور واعظی در این باره می گوید:
مطالعه روزنامه در سال۸۷ ، ۹ر۴۷ درصد، درسال ۸۸ ، ۸ر۵۱ درصد در سال ۸۸ و ۵ر۴۸درصد در سال ۸۹ بوده است که کاهشی در حدود ۹ر۱درصد را در بین دو سال ۸۸ تا ۸۹ نشان میدهد.
وی اضافه کرد: بر اساس همین گزارش سال ۸۷ مردم۴۴ دقیقه، سال ۸۸ ؛۳۰ر۳۹دقیقه و در سال ۸۹؛ ۳۰ر۲۴ دقیقه روزنامه مطالعه کردند که در دو سال آخر کاهش ۳۸ درصدی را نشان می دهد.
دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور گفت: مدت استفاده از سایت روزنامه ها در سال ۸۹ ،۳ دقیقه و۲۰ثانیه و مدت استفاده از سایت های خبری۴دقیقه بوده است.
وی افزود: گرایش به استفاده از اخبار روز رشد منفی و کاهش نشان می دهد به گونه ای که در سال ۸۹ به نسبت ۸۸ ، ۱۹درصد کاهش در حوزه مطالعه اخبار و مسائل روز را شاهد هستیم.
واعظی گفت: مسئولان باید تحلیل محتوای رسانه های مکتوب را در این دوره مورد مطالعه قرار دهند و شاید نیاز باشد که تعداد صفحات روزنامه کاهش پیدا کند.
بهتر است جهت پرداخت به این فرضیه ابتدا پیش در آمدی به موضوع انتقاد وانتقاد سازنده داشته باشیم.
“انتقاد واژه ای است که اغلب مسئولان و شخصیت های صاحب منصب بلافاصله لفظ “سازنده” را پسوند آن قرار می دهند؛ گویی کلمه انتقاد بدون وجه “سازندگی” آن بی معنی است. اما “انتقاد سازنده” چیست و چگونه می شود انتقاد کرد که سازنده باشد و مخرب نه.
چگونه می شود انتقاد سازنده کرد؟ معلوم است هدف از انتقاد در هر موقعیتی تغییر و “بهبود” وضعیت است اگر این مهم در ذهن و ضمیر شما است قدرت به کارگیری انتقاد سازنده نیز در وجودتان نهفته است اما اگر به چیزی غیر از تعالی و تکامل موقعیت فعلی فکر می کنید زمینه “تخریب” فراهم است و نباید وارد چالش نقد و نقادی شوید. با این حال از آنجا که تقریبا هر انسانی از “تغییر” حتی به منظور بهبود و اصلاح وضع موجود بیمناک است بکارگیری این عنصر ارتباطی ظریف و پیچیده تنها با بکارگیری اصول و قواعد خاص کار او اثر بخش است. ماهیت روابط شما با منتقد و یا کسی که مورد نقد قرار می گیرد، محتوای انتقاد، زمان و مکان، کلماتی که استفاده می شود، لحن سخن و حالات روحی طرفین، در “انتقاد” بسیار مهم است. رعایت همین نکات است که انتقاد را به ابزار قدرتمندی تبدیل می کند که می تواند موجب تقویت و یا تخریب کار، سقوط یک سازمان و یا بالعکس ارتقاء آن شود.
بطور کلی رعایت چند اصل اساسی می تواند ما را به سمت و سوی “انتقاد سازنده” رهنمون کند. در وهله اول باید مطمئن شوید کسی که از او انتقاد می کنید نقد پذیر است و اصولا نگاه مثبتی به انتقاد دارد. روشن است که این امر چندان ساده نیست چگونه می توان از میان انبوه مسئولین و روسایی که مدام از انتقاد استقبال اما در عمل گونه ای دیگر رفتار می کنند بخوبی دریافت که واقعا شخص نقد پذیر است؟ در این زمینه برخی از نشانه ها بیان گر تمایل فرد می تواند باشد مثلا آیا فرد مورد نظر روش های انعطاف پذیر را دوست دارد؟ آیا نسبت به “تغییر” دید مثبت دارد؟ دسترسی به او آسان است؟ یا ملاقات وی با تشریفات و مشکلات همراه است؟ اصل دوم اینکه هنگام انتقاد بخصوص از مقامات مافوق باید از “قدرت نمایی” به شدت پرهیز شود. تواضع و فروتنی موجب تسریع انتقال پیام شما جهت بهبود و اصلاح امور می شود نه خودنمایی و تحقیر مخاطب.
روش بیان مطلب باید به گونه ای باشد که شخصیت طرف مقابل را آسیب نزند و این استراتژی مهم است که هر انتقاد در جهت صیانت از شخصیت مافوق و دفاع از موقعیت او باشد و به گونه ای بر این قدرت برتر اذعان شود. نکته دیگر آن که اگر از رئیس یا مافوق خود انتقاد می کنید از آنچه می گویید کاملا مطمئن باشید چرا که در صورت سست بودن صحبت و نظر شما از آن پس با عملکرد شما یا نشریه و رسانه صاحب سخن با دید منفی نگریسته می شود و این بر اعتبار و انتقادات آینده رسانه اثر می گذارد، بنابراین باید ضمن استفاده از اسناد و مدارک مستدل، شور و مشورت با کارشناسان نقد انجام شود. تنها در صورت رعایت این نکات است که انتقاد به اصطلاح برخی روسا و مدیران “سازنده” می شود اگر چه “انتقاد” بلکه تخطئه موهبتی الهی است که بایستی پیش از همه احاد مردم، مسوولین خواهان طرح آن باشند”.
-/ اسدی ،محمود.”انتقاد سازنده چیست؟/
همانگونه که می بینیم بدیهی است ، زمانی می توانیم نام انتقاد سازنده را بر اثر یا انعکاس خبر بگذاریم که هدف سازندگی باشد وقطعا پس از انتشار این مهم پیگری شود که بازخورد مثبت چه بوده است؟
اما اگر هدف افشای رموزی جهت تسهیل گرفتن رپرتاژ آگهی باشد آیا می توان آن را انتقاد سازنده یا حتی انتقاد نهاد؟بنظر شما این یک جور باج گیری یا اخاذی نیست؟و آیا از این قبیل رفتارها در خور مطبوعات وجمعیتی که قلم بدست می شوند هست؟!
آیا جز تشویش ذهن مردم ،کاستن وحدت کلمه وبازی با احساسات مردم و بی اعتمادی آنها به مطبوعات بازخورد دیگری هم دارد؟
آیا ریشه چنین رفتارهایی این نیست که فرد به ظاهر منتقد در جسجوی اثبات خود است ونه تحقق رسالت قلم؟ و خود تجویزگری خود را تا حد دغدغه وطن دوستی ودرد متعالی اجتماعی ونیز تلاش برای اصلاحات ارتقا می دهد و بعد هم ژست گرایش به حزب یا جناح خاصی می گیرد؟
خوشبختانه هوش مردم کشورمان بیش از این است که جذب این رفتارها شوند و اینهاست که سبب دلزدگی مردم از بعضی نشریات می شود.
در شهرمان رامسر نیز رسانه های متعددی اعم از نشریات و سایت های خبری در حال فعالیت هستند که مطمئناً به فراخور زمان و موقعیتی خاص و به نوعی در بزنگاه های خبری با نگارش یادداشت ها و مطالب تحلیلی سعی در جریان سازی با اهداف خود و خط فکری رسانه خود را دارند.
چه خوب است که رسانه منتقد در جستجوی هدفی متعالی و سازنده در اجتماع باشد و نه اینکه با روی آوردن به شیوه هایی همچون انتقاد با هدف باج گیری روی آورد و موجب بروز بد اخلاقی های رسانه ای در سطوح مختلف شود.
یکی از مهم ترین اثرات سوء این شیوه انتقاد با هدف رپرتاژ اگهی و یا باج گیری این است که ارزش یک خبرنگار و یک رسانه خبری در منظر مسئولین و مردم دچار خدشه می شود و همیشه یک خبرنگار پر تلاش و منصف را به دید منفی نگاه خواهند کرد.
در آستانه روز خبرنگار و ارج نهادن به این مقام و شغل با ارزش و تاثیر گذار هستیم.
همیشه و در بسیاری از موارد از ارج ننهادن و عدم حضور مسئولین در این روز برای حداقل تشویقی در خور به منظور تلاشی یک ساله انتقاد داشته ایم.
نگاه به گذشته و شروع هدفی نو و متعالی در پس انتقادی با هدف ساختن این روزها نیاز رسانه های شهرستان رامسر است تا با وجود اختلاف سلایق سیاسی و تفکری در سطوح مختلف اجتماعی و فرهنگی در کنار هم به نقد و تحلیل های سازنده برآیند و از تخریب و باج گیری های رسانه ای که مخرب ترین نوع بد اخلاقی رسانه ای است دوری بجویند تا بتوانیم با همدلی و همزبانی رامسر را توسعه ای بیش از پیش دهیم.
پوریا جنت صادقی/ مدیر مسئول سایت خبری نیمه پر
مهرانه شاهمنصوری/ کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی