به گزارش نیمه پر، در حالی که رهبر معظم انقلاب بر ضرورت رشد شتاب علمی کشور تاکید دارند و معتقدند که روند رشد علمی کشور کند شده است، حالا آمارهای پایگاه ISI به عنوان مهمترین پایگاه نمایه مقالات علمی در دنیا، نشان می‌دهد که ترکیه با پیشتازی توانسته خود را به عنوان اولین کشور منطقه در حوزه علم معرفی کند و در برخی حوزه‌ها بیشتر از ایران پیشتاز باشد.
دکتر جعفر مهراد، موسس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) در خصوص میزان تولیدات علمی ایران با نمایه آی‌اس‌آی و تحلیل میزان تولیدات ایران و ترکیه در فاصله سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ توضیح می‌دهد.
نمایه ۲۵۰ هزار و ۳۱۳ مدرک علمی از ابتدا تا کنون در ISI
وی با اشاره به میزان تولیدات علمی ایران و ترکیه از ابتدای نمایه‌سازی مقالات توسط موسسه تامسون رویترز (ISI) تاکنون افزود: بر این اساس کل مدارک علمی تولید شده توسط پژوهشگران ایران از ابتدا که توسط ISI ثبت و نمایه‌سازی شده است، ۲۵۰ هزار و ۳۱۳ مدرک و کل تولیدات علمی کشور ترکیه ۳۲۹ هزار و ۷۵ مدرک است که نسبت به ایران بیش از ۴۰ هزار مدرک بیشتر است.
وی در ادامه به توضیح میزان تولیدات علمی این دو کشور از سال ۲۰۱۰ میلادی تا سال ۲۰۱۵ میلادی پرداخت که نتایج آن در جدول ذیل قابل مشاهده است.
رده‌های تولیدات علمی ایران
مهراد با اشاره به رده‌بندی مدارک تولید شده توسط دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی کشور توسط نظام ISI گفت: بر این اساس از مجموع ۲۵۰ هزار و ۳۱۳ مدرک که به تولیدات علمی ایران مربوط می‌شود، به تفکیک مقوله‌ها پنج رشته اول شامل مهندسی برق و الکترونیک با ۲۱ هزار و ۷۶۶ مدرک، شیمی چند رشته‌ای با ۱۳ هزار و ۴۷۴ مدرک، علم مواد چندرشته‌ای با ۱۲ هزار و ۵۳۲ مدرک، مهندسی شیمی با ۱۰ هزار و ۴۸ مدرک و رشته فیزیک – شیمی با هشت هزار و ۶۲۷ مدرک است.
استاد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز با بیان اینکه از کشور ترکیه تاکنون ۳۹۲ هزار و ۷۵ مدرک در کل در ISI ثبت و نمایه‌سازی شده است، خاطرنشان کرد: رده‌های موضوعی ترکیه با رده‌هایی که ISI برای ایران تعریف کرده، متفاوت است؛ بنابراین برنامه‌ریزان و سیاستگذاران علمی ایران به این تفاوت‌ها توجه کنند. این تفاوت‌ها، دانشگاه‌هایی در دو کشور به وجود آورده است که دانشگاه‌ها نیز بر این اساس متفاوت هستند.
وی افزود: از کل ۳۹۲ هزار و ۷۵ مدرک متعلق به تولیدات ترکیه، تعداد ۲۲ هزار و ۹۴۱ مدرک به جراحی، تعداد ۱۶ هزار و ۷۷ مدرک به مهندسی برق و الکترونیک، تعداد ۱۴ هزار و ۴۹۶ مدرک به پزشکی کودکان، تعداد ۱۳ هزار و ۳۱۳ مدرک به قلب و عروق و تعداد ۱۲ هزار و ۶۸۸ مدرک به مغز و اعصاب تعلق دارد.
تعداد مقالات مجلات و همایش‌های پژوهشگران ایرانی و ترکیه
مهراد خاطرنشان کرد: چنانچه بخواهیم تعداد مقالات علمی را از سایر مدارک جدا کنیم، می‌توان گفت که در ایران از کل ۲۵۰ هزار و ۳۱۳ مدرک، تعداد ۱۹۴ هزار و ۸۴ مقاله و در ترکیه از کل ۳۹۲ هزار و ۷۵ مدرک، تعداد ۲۹۸ هزار و ۶۸۶ مقاله قابل شمارش است.
به گفته وی، تعداد مقالات کنفرانس‌ها در ترکیه در کل ۳۶ هزار و ۷۲۶ مقاله و در ایران ۳۲ هزار و ۳۲۸ مقاله است.
استاد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز تصریح کرد: بر عکس تولیدات علمی ترکیه در مقالات علمی نسبت به ایران رقمی بیش از ۱۰۰ هزار مقاله را نشان می‌دهد که در این حوزه با توجه به اسناد بالادستی و حتی سیات‌های ابلاغی برنامه ششم توسعه، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و نیز وزارتین علوم و بهداشت باید به گونه‌ای سیاست گذاری کنند که اهداف این برنامه‌ها محقق شود.
حوزه‌های پژوهشی تولیدات علمی ایران
موسس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام(ISC) با بیان اینکه حوزه‌های پژوهشی که در دانشگاه‌ها اجرا و پیاده‌سازی می‌شود، به صورت جداگانه توسط ISI بررسی و تحلیل می‌شود، به پایگاه اطلاع رسانی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: بر این اساس از کل ۲۵۰ هزار و ۳۱۳ مدرک ایران، تعداد ۵۵ هزار و ۸۴۱ مدرک از تحقیقات مهندسی، تعداد ۳۶ هزار و ۹۴۶ مدرک از تحقیقات شیمی، تعداد ۲۱ هزار و ۹۷ مدرک از تحقیقات فیزیک، تعداد ۱۸ هزار و ۸۸۰ مدرک از تحقیقات علم مواد و تعداد ۱۸ هزار ۵۳۳ مدرک از تحقیقات علم رایانه به حساب می‌آید.
حوزه‌های پژوهشی تولیدات علمی ترکیه
مهراد با اشاره به میزان تولیدات علمی حوزه‌های پژوهشی کشور ترکیه گفت: از کل ۳۹۲ هزار و ۷۵ مدرک، تعداد ۴۸ هزار و ۳۲۰ مدرک در حوزه مهندسی، تعداد ۲۷ هزار و ۱۴۰ مدرک در حوزه شیمی، تعداد ۲۲ هزار و ۹۴۱ مدرک در حوزه جراحی، تعداد ۲۲ هزار و ۳۱ مدرک در حوزه فیزیک و تعداد ۱۹ هزار و ۴۷ مدرک در علم رایانه پژوهش و منتشر شده است.
دانشگاه‌های پرتالیف ایران
وی افزود: از تعداد ۲۵۰ هزار و ۳۱۳ مدرکی که توسط دانشگاه‌ها در مراکز تحقیقاتی دولتی و خصوصی ایران تولید شده است، ۹ دانشگاه پرتالیف ایران شامل دانشگاه تهران با ۲۵ هزار و ۱۰۰ مدرک، دانشگاه آزاد اسلامی با ۲۱ هزار و ۱۷۳ مدرک، دانشگاه علوم پزشکی تهران با ۲۰ هزار و ۲۸۹ مدرک، دانشگاه صنعتی شریف با ۱۵ هزار و ۶۱ مدرک، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج با ۱۴ هزار و ۷۳۴ مدرک، دانشگاه صنعتی امیرکبیر با ۱۳ هزار و ۵۸۲ مدرک، دانشگاه صنعتی اصفهان با ۱۳ هزار و ۶۶ مدرک و دانشگاه تربیت مدرس با ۱۲ هزار و ۹۷۵ مدرک است.
دانشگاه‌های پرتالیف ترکیه
موسس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) تصریح کرد: از کل تعداد ۳۹۲ هزار و ۷۵ مدرک تولید شده توسط دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور ترکیه پنج دانشگاه پرتالیف هستند که شامل دانشگاه حاجت تپه با ۲۹ هزار و ۵۰۳ مدرک، دانشگاه استانبول با ۲۷ هزار و ۸۹۹ مدرک، دانشگاه آنکارا با ۲۱ هزار و ۵۴۲ مدرک، دانشگاه فنی ارتادوو با ۱۹ هزار و ۱۵۷ مدرک و دانشگاه اژه با ۱۷ هزار و ۸۰۷ مدرک است.
وی با بیان اینکه گرچه در اسناد بالادستی کسب رتبه اول در آسیای غربی در حوزه‌های علم، فناوری و اقتصاد به دانشگاه‌ها و مراکز علمی تکلیف شده است و سیاست‌های برنامه ۵ ساله ششم توسعه کشور که اخیرا توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده است بر این نکته تاکید دارد، اما باید توجه کنیم که تفاوت‌هایی بین عملکرد علم و فناوری در دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی میان دو کشور ایران و ترکیه وجود دارد.
وی با بیان اینکه ایران در بسیاری از حوزه‌های علوم، بسیار پیشرفته است و در فناوری‌های نوین از اقتدار و نفوذ تحقیقاتی برخوردار است، تصریح کرد: احراز رتبه ۷ در فناوری نانو و تسلط عمده بر رشته‌هایی مانند هوافضا، بیوتکنولوژی، سلول‌های بنیادی از موضوعات مهمی است که ایران در منطقه جنوب غرب آسیا چندین سال متوالی است که اقتدار خود را حفظ کرده است.
استاد دانشگاه شیراز ادامه داد: با وجود این مقایسه آمار تولیدات علمی ایران و ترکیه تفاوت‌های آشکاری را نشان می دهد که علت عمده این تفاوت‌ها ناشی از عوامل مختلف است که مهمترین عامل در بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی ۸ ساله است که روند توسعه علمی کشور را کند کرد.
مهراد در پایان تاکید کرد: با این حال هر چند که تولید علم در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دیرتر آغاز شد، اما روند رشد و شتاب آن مقبول و مطلوب است.
فردا/