به گزارش نیمه پر، شاید بارها این جمله را از مسلمانی که به پیشواز ماه میهمانی خدا می‌رود، شنیده باشید که «صدای پای رمضان که آرام آرام به گوش می‌رسد، شوق زندگی جریان پیدا می‌کند، انگار حالمان خوب می‌شود.»احساس شوق و آرامشــی را که تداعی گر لحظات معنویت و خلوص است می‌توان از مزایای روزه داری صحیح و مطابق با اصول و قوانین دانست.
آمارها نشان می‌دهد وقوع جرم و جنایت در ماه رمضان کاهش پیدا می‌کند و روزه دار‌ها با وجود تحمل گرسنگی و تشنگی، خود کنترلی را تمرین کرده و قدرت مدیریت بر خشم و رفتارهای پرخاشگرانه افزایش پیدا می‌کند. گفته می‌شود، روزه داری به طور مستقیم بر رفتارهای هیجانی افراد تأثیر گذاشته و فرصتی برای دل کندن از دغدغه‌ها و روزمرگی‌ها و مکاشفه درونی و خود تأدیبی است.
محققان علوم دینی و حوزه‌های اخلاقی، انجام تمرین‌های خودکنترلی و خودتأدیبی را در کنار به جا آوردن مناسک مرسوم در ماه مبارک رمضان از شاخص های اصلی در رسیدن به احساس رضایت درونی و آرامش معنوی که از اهداف اصلی روزه‌داری است معرفی می‌کنند و معتقدند، در فصل معنویت باید روح و جسم را از نو بنا کرد و با به دور انداختن کوله باری از احساسات منفی، کینه و افکار بدبینانه، تولدی دوباره به هستی را تجربه کرد. از این رو پیشنهاد این گروه از محققان، انجام تمرین هایی است که روزه دار را برای دست‌یابی به تعادل روانی و اخلاقی و بهره بردن از دستاوردهای معنوی ماه مبارک رمضان نزدیک می‌کند. فضای معنوی و روحانی حاکم بر فصل میهمانی خدا، باعث می‌شود تا افراد آن روی سکه عادت‌های منفی و رفتارهای ناپسند خویش را بینند. در واقع رمضان،آیینه خلق مان می‌شود تا دور از هرگونه منفی کاری، حسادت و پرخاشگری، دیدگاه‌مان را نسبت به دنیای هستی تغییر داده و خوش بینی را جایگزین بدبینی کنیم. نتیجه بسیاری از تحقیقات نشان می‌دهد، ریشه بسیاری از اختلالات روانی مانند افسردگی، وسواس فکری و عملی، اضطراب، اعتیاد و خستگی‌های جسمی و روحی در نوع دیدگاه ما به جهان اطراف و درک متقابل از دنیای پیرامون است. از یک ماه تمرین خودسازی و مهار عادت‌های مخرب می‌توان با تکنیک‌های افزایش دهنده هیجانات عاطفی نهایت استفاده را برد و سمومی مانند حسادت، بدبینی، خشم، استرس و غم را پاکسازی کرد.
تقویت عزت نفس
تحقیقات زیادی نشان می‌دهد، در کنار بهره بردن از فواید جسمانی روزه‌داری، مسلمانان در این ماه از بهبود وضعیت عاطفی‌شان می‌گویند. افزایش عزت نفس و بالا رفتن مهارت صبر در برابر مشکلات، یکی از دستاوردهای یک ماه روزه داری است که به صورت علمی و تحقیقاتی گزارش شده است. در این پژوهش‌ها مشخص شد مسلمانان در طول مدت روزه داری و ۱۰ روز پیش از آغاز این ماه و پس از اتمام آن از عزت نفس بالایی برخوردار هستند. از آنجایی که روزه‌داری، کاملترین برنامه برای حفاظت از جسم و روان در برابر عوامل آسیب زای محیطی و نزدیک شدن به پروردگار محسوب می‌شود، آشنایی با اهداف نهفته در آیین معنوی و به جا آوردن اعمالی که تحقق چنین اهدافی را ممکن می‌سازد از اهمیت خاصی برخوردار است. در توصیه‌های پزشکی موجود در طب قدیم، دانشمندانی مانند فیثاغورث و بقراط نیز روزه را از برنامه‌های مفید برای پیشگیری و درمان بسیاری از امراض روانی و جسمانی معرفی کردند و در آثار علمی‌شان به قدرت روزه‌داری بر افزایش عزت نفس و بالا رفتن توان مقابله با مشکلات و شرایط استرس زا اشاره شده است. روان شناسان عصر جدید نیز این را تأیید کرده و معتقدند، دستاوردهای فیزیکی و روانی روزه داری بر جسم و ذهن انسان، احساس سرخوشی و نشاط را به دنبال دارد که به ارتقای عزت نفس انجامیده و قدرت و توان فیزیکی و روانی افراد را در مقابل مشکلات محیطی بالا می‌برد و انسان را انعطاف‌پذیرتر و سازگارتر می‌کند. سازگاری و انعطاف پذیری یکی از شاخصه‌های روان سالم است که از عزت نفس تکامل پیدا کرده و رشدیافته ناشی می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد،باورهای مذهبی از جمله روزه داری و اجرای مناسک دینی در مسیر ارتقای سلامت جسمی و روانی افراد است. برای نمونه روزه‌داری با تأثیرگذاری بر رسیدن به تناسب اندام، سم زدایی بدن و رها کردن انسان از دغدغه‌های روزمره استرس‌آور، توان و ظرفیت فردی را در مقابل عوامل اضطراب زای محیطی افزایش داده و همین مسأله منجر به ارتقای عزت نفس در انسان می‌شود.
تمرین خودشناسی
ماه رمضان، فصل خودشناسی و آشتی کردن با خود پنداره‌های فردی است. یکی از روش‌های رسیدن به آرامش درونی و برقرار شدن تعادل روانی، تفکر درباره خود و مدیریت هیجانات و احساسات آسیب زننده است.
در واقع مدیریت افکار و احساسات باعث می‌شود تا تصمیم‌گیری براساس هیجانات زودگذر و استفاده از زبان احساس و تفکرات غیرمنطقی، پرخاشگری فیزیکی و کلامی، قضاوت‌های زودهنگام و منفی بافی‌هایی که تمام زندگی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهند، رنگ باخته و در کنار به جا آوردن مناسک معنوی، خودکنترلی و تزکیه نفس جان می‌گیرد. تمرین جسارت و تقویت اعتماد به نفس، نادیده گرفتن افراد همیشه شاکی و مقابله با منفی بافی و در جست‌و‌جوی مقصر بودن و به دور انداختن تفکرات کمال گرایانه و وسواس گونه راهکارهای آشتی با خود واقعی بوده و برای رسیدن به تعادل روانی مهم محسوب می‌شود.
بخشش
با سپری شدن نخستین روزهای روزه‌داری، نشانه‌های تأثیرگذار انجام فرایض دینی کاملاً مشهود است. خشم و کینه‌توزی و حسادت جای خود را به احساس آرامش و تازگی می‌دهد و سمومی مانند کینه از روان انسان پاک می‌شود. یکی از روش هایی که می‌توان به وسیله آن به ثبات و تعادل روانی رسید، بخشش و حل کردن تعارض‌ها و مشکلات ناشی از آزار و اذیت اطرافیان است. به توصیه محققان، ماه رمضان فرصت مناسبی برای تغییر دادن اندیشه‌های اضطراب آفرین است. تفکر درباره رویدادهای ناخوشایند گذشته و داستان پردازی درباره آنها، افسردگی می‌آورد، تنش زا بوده و غم تولید می‌کند.
برای رها ساختن و سم زدایی ذهن از این افکار منفی باید گذشته و داستان هایش را پذیرفت و بخشش را تمرین کرد. والدین، همسر، دوست و هرکسی که در گذشته شما بازیگر نقش منفی را برعهده داشته و سکانسی غم انگیز در نمایش نامه زندگی را به تصویر کشیده است را ببخشید و فراموش نکنید با مرور کردن خاطرات گذشته، تنها قربانی شما خواهید بود. محققان می‌گویند رنج و اندوه، قدرت انسان را در زندگی افزایش می‌دهد و منجر به خودسازی می‌شود، بنابراین می‌شود از این دیدگاه به گذشته و مشکلاتش نگریست و بخشش را جایگزین کینه توزی کرد.
آرامش
خشم و عصبانیت، از هیجان‌های طبیعی فردی است که به منظور حفظ بقا و محافظت از عوامل محیطی آسیب زا در نهاد آدمی تعبیه شده است اما توجه بیش از حد به این هیجان و پر و بال دادن به آن، خطرآفرین بوده و در طولانی مدت باعث تولید سم خشم در روان می‌شود.
پرخاشگری‌های کنترل نشده که در روابط فردی، شاهد افزایش روز افزون آن هستیم علامت سمی شدن هیجان خشم و ناتوانی فرد در مهار این غریزه است. ماه مبارک رمضان پیام آور صلح و گذشت است و یکی از اهداف روزه، شناخت عناصر خشم زا و در دست گرفتن افسار این هیجان است. یکی از تمرین هایی که می‌توان در این ماه انجام داد، نوشتن عواملی است که خشم تولید می‌کند. به توصیه رفتار درمانگرها، در طول یک ماه روزه داری، هر شب پس از افطار، ۱۰ عاملی را که در طول روز باعث تولید خشم و ابراز پرخاشگری‌های فیزیکی یا کلامی شده را بنویسید و درباره آن بیندیشید. احتمالاً راهکارهای جایگزینی برای فروکش کردن آتش خشم وجود دارد، درباره آنها فکر کرده و برای به دست آوردن نتیجه بهتر تحقیق کنید.
در یک روش دیگر از تکنیک لحظه سکوت بهره بگیرید. از آنجا که ابتدا هیجانات منفی در ذهن درک می‌شوند و پس ازآن کورتکس خاکستری مغز فرصت بررسی وضعیت موجود و تصمیم‌گیری از روی شناخت و تفکر را پیدا می‌کند، توصیه می‌شود، به مدت یک ماه، پس از وقوع حوادثی که شعله خشم تان را روشن می‌کند، ابتدا به مدت ۲۰ ثانیه صبر کنید، سپس واکنش نشان دهید. تمرین دیگری که روان شناسان توصیه می‌کنند استفاده از تکنیک بازآفرینی تجربه‌های لذت بخش است. این تمرین را در طول روز و در کنار به جا آوردن مناسک دینی انجام دهید، چشم‌های تان را ببندید و در نهایت آرامش به موضوعاتی فکر کنید که برای شما پاداش معنوی دربر دارد. بخشش، آرام گرفتن، سکوت و صبر را تمرین کنید و قدرت خود را در برابر خلق لحظات شیرین و معنوی محک بزنید.
روزنامه ایران/