راه‌آهن چین– ایران در دل پروژه‌ای چندملیتی، از دل بیشه‌زارهای ترکمنستان، بیابان‌های قزاقستان و کویرهای مرکزی عبور می‌کند تا به دریای عمان برسد. این راه‌آهن با طول ۱۳۵۰ کیلومتر، جنوب شرق ایران را به آسیای مرکزی متصل می‌کند.
این خط ریلی، مسیرهای تجاری را تقویت کرده و وابستگی به نقاط حساس دریایی مانند تنگه مالاکا را کاهش می‌دهد. این خط ریلی نه تنها کالا را جابه‌جا می‌کند بلکه نمادی از اراده قدرت‌های بزرگ برای فرار از گلوگاه‌های دریایی است که امکان دارد با بحران‌های منطقه‌ای مسدود شود.
برای چینی‌ها، تنگه مالاکا، همواره کابوس امنیت انرژی بوده است. بیش از ۸۰ درصد نفت ورودی چین از آن گذر می‌کند و هرگونه اختلال در آن می‌تواند بازار جهانی را دستخوش آشوب کند. بدتر آنکه آمریکا آن‌جا تسلط دارد! و از این رو مسیر جایگزین، در رأس دیپلماسی پکن است.
ایده راه‌اندازی کریدوری ریلی از شانگهای تا بندرعباس، از سال‌ها پیش در نقشه‌های بلندپروازانه «کمربند و جاده» ارائه شد اما تا همین ماه گذشته که شش کشور ازبکستان، قزاقستان، ترکمنستان، ایران، ترکیه و چین راه را برای تعرفه‌های رقابتی و زمان‌بندی دقیق قطارها هموار کردند این رؤیا جان نگرفته بود.
فرصت‌های یک خط ریلی
امروز قطار باری با ۱۰۰ واگن حامل بار نفت و محصولات پتروشیمی، از دل کویر عبور می‌کند تا به بندرعباس برسد. البته سایه این کریدور روی میز سیاست بین‌الملل سنگینی می‌کند. بازیگران غربی و آمریکایی هر از گاهی از تحریم‌های ثانویه سخن می‌گویند و تلاش می‌کنند با فشارهای جدید، پیمانکاران و خریداران نفت ایران را از استفاده از این راه منصرف کنند.
پاسخ ایران و چین اما می‌تواند ادامه ساخت پالایشگاه‌های کوچک مستقل در خاک چین و توسعه شبکه شرکت‌های پوششی برای تضمین جریان نفت باشد؛ دور زدنی هوشمندانه که نشان از عمق اراده طرفین دارد.
در نگاه ناظران، این پروژه نقطه عطفی در جابه‌جایی انرژی و کالاست؛ گامی به سوی جهانی چندقطبی که در آن بازیگران نوظهور، قواعد ترانزیت را خود می‌نویسند. تاثیر راه‌آهن چین– ایران به زودی در بورس‌های انرژی و تالارهای سیاسی دنیا لمس می‌شود.
بی‌اعتنایی چین به تحریم علیه ایران
از طرفی به گزارش خبرگزاری تسنیم، در میانه فشارهای فزاینده آمریکا بر ایران، به‌ویژه با محوریت تحریم‌های نفتی در دوران ترامپ، تحولات جدیدی در معادلات بین‌المللی پدیدار شده که یکی از این تحولات نقش پررنگ چین در واردات نفت از ایران و بی‌توجهی عملی به تحریم‌ها و خنثی‌سازی آن‌هاست.
با وجود فشار حداکثری آمریکا بر ایران، چین مسیر متفاوتی در پیش گرفته است. بر اساس آمار مؤسسه بین‌المللی S&P Global Commodities، چین در ماه مه ۲۰۲۵ (اردیبهشت ۱۴۰۴) روزانه به‌طور متوسط یک میلیون و ۹۱۰ هزار بشکه نفت از ایران وارد کرده است، این رقم بسیار بالاست و حتی در مقاطعی، به نزدیک دو میلیون بشکه در روز رسیده است.
چین در ژانویه ۲۰۲۵ (دی‌ماه ۱۴۰۳) واردات خود را موقتاً کاهش داد اما پس از آن، به‌سرعت واردات را افزایش داد. این رفتار، نشان‌دهنده وابستگی بخشی از اقتصاد چین به نفت ایران است. چین با خرید نفت از ایران، وابستگی خود به نفت منطقه خلیج‌فارس از مسیرهای تحت کنترل آمریکا را کاهش می‌دهد.
بنابراین، برخلاف تصوری که همکاری چین با ایران را نوعی حمایت سیاسی پکن از تهران می‌داند؛ واقعیت این است که پکن از این رابطه راهبردی قابل‌توجهی می‌برد؛ چرا که نیازمند منابع عظیم، پایدار و امن انرژی است.
راهبردهای تحریمی آمریکا، به‌ویژه تمرکز بر صادرات نفت ایران، هرچند مشکلاتی برای اقتصاد کشور ایجاد می‌کند اما اثرگذاری سابق را ندارد. مهم‌ترین دلیل آن، تغییر آرایش بازیگران و نظام سیاسی– اقتصادی جهان است. بنابراین، ساختار اقتصاد بین‌الملل امروز به‌گونه‌ای است که دیگر امکان تحمیل یک‌جانبه سیاست‌های آمریکا علیه ایران وجود ندارد.
تاکید ایران و چین بر مبادلات کشاورزی
همچنین به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، غلامرضا نوری؛ وزیر جهادکشاورزی در دیدار «زونگ پی‌وو»؛ سفیر جمهوری خلق چین در ایران، بر تقویت روابط دوجانبه در بخش کشاورزی به ویژه حوزه انتقال دانش، تجربه و فناوری تاکید کرد.
وی با اشاره به حضور فعال جمهوری اسلامی ایران در برنامه‌ها و فعالیت‌های بخش کشاورزی سازمان شانگهای، آمادگی کشورمان را برای برگزاری موفقیت‌آمیز اجلاس وزرای کشاورزی سازمان شانگهای که قرار است در مردادماه سال‌جاری در پکن برگزار شود، ابراز داشت.
سفیر جمهوری خلق چین ایران هم در این دیدار، آمادگی کشورش برای گسترش همکاری فنی و اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران در حوزه‌های مختلف بخش کشاورزی را ابراز داشت و افزود: روابط جمهوری اسلامی ایران و چین در بخش کشاورزی در سطح مطلوبی قرار دارد و چین به عنوان یکی از مقاصد عمده صادرات محصولات کشاورزی ایران به شمار می‌آید.