بعد از یک روزی کاری خسته کننده، پشت کانتر آشپزخانه، مشغول خرد کردن کاهو بودم که احساس کردم پشت پایم می‌سوزد. یک لحظه از فکر این که حشره‌ای چیزی نیشم زده، حسابی وحشت کردم، ولی وقتی سرم رو پایین گرفتم و پسر سه ساله ام را دیدم، بیش‌تر از دیدن هر حشره یا جانور دیگری، جاخوردم.
اولین بار بود که کسی را گاز می‌گرفت؛ البته آخرین بار هم نبود. از یک طرف خوشحال بودم که من قربانی این رفتار کم وبیش خصمانه بودم، نه خواهر کوچک‌تر یا یکی از دوستانش و از طرف دیگر، ذهنم پر از سوال شده بود و دوست داشتم بدانم بهترین برخورد با این اتفاق چیست.
حتی گاز گرفتن هم دلیل دارد
بچه ها، همراه با ورودشان، زندگی ما را مملو از خاطرات و لحظات شیرین می‌کنند. همراه با این شیرینی، باید تن به لحظات سختی هم بدهیم که برایمان می‌آفرینند. یکی از آن ها، دیدن صحنه گاز گرفتن کودک است. تا به حال، به این نکته فکر کرده اید که چرا بچه ها، گاهی به گاز گرفتن متوسل می‌شوند؟
کودک شما گاز می‌گیرد، چون:
دندان هایش درآمده یا در شرف درآمدن است. او به خاطر احساس درد و نارحتی، این کار را می‌کند و معمولا با شنیدن صدا یا دیدن واکنش فرد مضروب، دیگر کار خود را تکرار نمی‌کند.
به خاطر نشان دادن هیجان و احساس یا جلب توجه، این کار را می‌کند. در اغلب اوقات، او با شنیدن «نه! نه! نه!»، دست از کار خود می‌کشد.
گاهی گاز گرفتن، روشی برای بروز خشم و عصبانیت او است. بچه‌ها تا وقتی مهارت کلامی پیدا نکرده اند، نمی‌توانند در موقعیت‌های حساس، به سرعت، کلمات مورد نیاز خود را بیابند و بازگو کنند؛ بنابراین دنبال روش جایگزین هستند.
کودکان در سنین سه و بالای آن، قصد کنترل دیگران، به خصوص کودک دیگر را دارند. هم چنین خشم از بازنده شدن یا حس ضعف و ترس از آزار دیگران، از عوامل گاز گرفتن است.
گرسنگی، خستگی، بی حوصلگی و ترس هم می‌تواند باعث شود فرزندتان، دندان هایش را به کار بیندازد.
روش‌های دفاعی در برابر دندان‌های کوچک!
به کودک یاد بدهیم که برای ابراز خشم و ناراحتی خود، راه‌های درستی وجود دارد. به او، مهارت گفتن «نه» یا استفاده از جمله «این مال منه» یا «بس کن» را یاد بدهید.
مراقب باشید که این موضوع را به عنوان یک اتفاق بامزه و جالب تلقی نکنید. او باید بداند که در محیط زندگی‌اش، این کار، عملی ناپسند و قبیح به حساب می‌آید.
کودک را به عذرخواهی تشویق کنید
اگر فرزندتان کودکی را گاز گرفته، صبر کنید تا آرام شود و بعد از او بخواهید از دوستش عذرخواهی کند. خوبی بچه‌ها این است که زود با هم دوست می‌شوند! البته اگر کاری کنید تا این عذرخواهی فقط شکل فرمالیته و نمایشی داشته باشد، بدتر بچه‌ها را به دروغ گفتن تشویق کرده‌اید. در عوض، باید با حرف زدن با کودک‌تان کاری کنید که او واقعا از کار خودش پشیمان شود و با مصدوم همدردی کند. مثلا به او بگویید: «گاز گرفتن درد دارد. اگر دوستت تو را گاز گرفته بود، خوب بود؟ تو دلت برای دوستت نمی‌سوزد که حالا دستش کبود می‌شود و درد می‌کند!»
مظلوم درست نکنید
وقتی فرزند شما کودک دیگری را گاز گرفته یا حتی یکی از هم‌بازی‌هایش او را گاز گرفته، باید خونسردی خودتان را حفظ کنید. رفتار شما نباید طوری باشد که یکی از بچه‌ها به‌عنوان ظالم و دیگری به‌عنوان مظلوم نمایانده شود. شما در عین این‌که با کودک مصدوم همدردی می‌کنید و مثلا به او می‌گویید: «می‌دانم جایش درد می‌کند» باید با کودکی که گاز گرفته هم همدردی کنید و مثلا به او بگویید: «متاسفم که آن قدر عصبانی شدی که دوستت را گاز بگیری.»
تنبیه نکنید
سر کودک داد نکشید. هرگز او را کتک نزنید. بعضی از والدین یا خواهر و برادر‌های بزرگ‌تر برای این‌که به کودک نشان بدهند گاز گرفتن درد دارد، او را گاز می‌گیرند! هرگز اجازه ندهید چنین رفتار‌هایی اتفاق بیفتد.
پیشگیری و درمان
گاز گرفتن مشکلی است که منشا روانی دارد. به همین دلیل هم برای درمان آن باید ابتدا مشکلات روانی و عاطفی کودک را حل کرد. یکی از شایع‌ترین دلایل این امر، کمبود عزت نفس و احساس تعلق کودک است. محبت کردن و تشویق کودک در افزایش عزت نفس و احساس تعلق کودک است. محبت کردن و تشویق کودک در افزایش عزت نفس تاثیر بسیار زیادی دارد. هرگاه رفتاری مناسب از فرزندتان دیدید، حتماً او را تشویق کنید. تشویق کردن به معنای دادن شکلات یا هدیه نیست. گاه تشویق زبانی نیز برای کودک کافی است. همین که به او بگویید کارش خوب و پسندیده بوده است کافیست. اگر فرزندتان هنگام عصبانیت به جای اعمال خشونت یا گاز گرفتن، سعی کرد خشم خود را از طریق کلمات فرونشاند، حتماً این نکته را به او یادآور شوید و از او تشکر کنید. بدین ترتیب، کودک به تدریج متوجه می‌شود که جلب توجه سایرین به دلیل خوب و مثبت بودن، بسیار بهتر از جلب توجه به دلیل داشتن رفتاری منفی، مانند گاز گرفتن است. راه دیگر این است که برای فرزندتان الگوی خوبی باشید. رفتار‌هایی که دوست دارید از فرزندتان ببینید را ابتدا در خودتان ایجاد کنید، به تدریج فرزندتان نیز از رفتار شما الگوبرداری می‌کند. همچنین به فرزندتان اطمینان دهید که می‌توانید به او کمک کنید. به او بگویید که هرگاه خواست کودک دیگری را گاز بگیرد، یاد این نکته بیافتد که شما می‌توانید مشکل او را از راه منطقی و بدون خشونت حل کنید. اگر فرزندتان دیگری را گاز گرفت، به او نشان دهید که رفتار او بسیار نامناسب و غیر قابل پذیرش است. سعی کنید در واکنش به این عمل کمی افراط کنید (البته این به معنای استفاده از خشونت نیست).
اگر فرزندتان خودتان را گاز گرفته است، بیش از حد ابراز ناراحتی و درد کنید. اگر فرزندتان شخص دیگری را گاز گرفته است، با لحنی قاطع و جدی او را سرزنش کنید.