دلداده برجام همچنان در توهم برجام است

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بلاغ؛ روحانی در دیدار با اعضای شورای مرکزی مجمع ایثارگران گفت: «قبلاً فرصت‌های خیلی خوبی در مذاکرات داشتیم ولی به خاطر اینکه آن آقا رئیس‌جمهور شود و این آقا نشود، فرصت‌ها را از دست دادیم».

وی افزود: «نگذاشتند! تا روحانی ناموفق باشد! علت اینکه هفته‌های آخر کوتاه آمدم برای این بود که فکر کردم این‌ها می‌خواهند به توافق برسند ولی به اسم من نباشد و به اسم رئیس‌جمهور بعدی باشد. گفتم باشد و در شورای ‌عالی امنیت ملی هم گفتم این توافقی که همه قبول داریم باید اجرا شود، بناست در دولت من نباشد و در دولت بعدی باشد.»

اما واقعیت چه بود؟ رجانیوز در این‌باره نوشت: فروردین ۱۴۰۰ و با اصرار دولت روحانی برای احیای برجام، رهبر انقلاب سه سیاست قطعی «لغو تحریم، تضمین و راستی‌آزمایی» را به عنوان خطوط قرمز توافق جدید اعلام کردند و تیم مذاکراتی ایران به ریاست عباس عراقچی برای احقاق این شروط راهی وین شد.

علی واعظ مسئول میز ایران در گروه آمریکایی بحران و از دوستان نزدیک رابرت مالی که مسئولیت تیم آمریکایی را در مذاکرات احیای برجام برعهده داشت، فاش کرد که آمریکا به‌دنبال آن بوده تا در دولت روحانی تعلیق غنی‌سازی ۲۰ درصد در ازای آزادی تنها یک میلیارد دلار از اموال کشورمان را اجرائی کند. این پیشنهاد اهانت‌آمیز آمریکا به ایران نشان می‌دهد که تیم بایدن صرفاً به دنبال بازگشتی نمایشی به برجام در ازای چند امتیاز پیش پا افتاده بوده است.

کاظم غریب‌آبادی، معاون کنونی وزارت خارجه که آن زمان عضو تیم مذاکره‌کننده بود، اعلام کرد که آمریکا شروط زیاده‌خواهانه پرشماری برای توافق قرار داده است. او گفت که آمریکا کل تفاهم را به پذیرش ‌بندی درخصوص گفت‌وگوهای منطقه‌ای گره زده؛ حاضر به لغو دستور اجرائی تحریم تسلیحات نشده؛ حاضر به برداشتن ۵۰۰ تحریم ترامپ علیه افراد و لغو تحریم کاتسا نشده؛ حاضر به ارائه هیچ تضمینی نشده، حاضر به بحث درباره پرداخت خسارات به ایران نشده؛ خواستار محدودیت‌هایی بیش از برجام شده؛ نپذیرفته که ابتدا آن‌ها باید تمامی تعهدات را انجام بدهند و پس از راستی‌آزمایی، ایران به اجرای تعهداتش بپردازد.

با روی کار آمدن دولت سیزدهم، مشخص شد که ظریف و عراقچی در مذاکرات احیای برجام، به طرف آمریکایی تعهد داده بودند که در صورت بازگشت به توافق، راه «گفت‌وگوهای آتی» درباره مسائل موشکی و منطقه‌ای را باز کنند.

مطالبات آمریکا در مذاکرات به حدی زیاده‌خواهانه بود که رهبر انقلاب در ۲۵ فروردین ۱۴۰۰ صریحاً در برابر آن موضع گرفتند و فرمودند: «پیشنهادهایی که می‌کنند حتّی قابل نگاه کردن نیست». دولت سیزدهم پس از مواجهه با متن پر اشکال و خطرناکی که دولت روحانی قصد امضای آن را داشت، با تهیه دو متن جدید در مذاکرات وین حاضر شد.

علی واعظ اعتراف می‌کند که در دولت سیزدهم، ایران از لحاظ فنی با دست پر به مذاکرات آمد و متنی با جزئیات فراوان برای رفع تحریم به طرف مقابل ارائه کرد. او همچنین به نقل از اروپایی‌ها می‌گوید تیم جدید توانسته امتیازات بیشتری در حوزه رفع تحریم و راستی‌آزمایی به‌دست بیاورد و تصریح می‌کند که بر خلاف توافق دولت روحانی، در توافق دولت سیزدهم، آمریکا بسیاری از امتیازات را پیشاپیش به ایران خواهد داد.

برخی از این بهبودها و امتیازات دولت سیزدهم در مذاکرات به این شرح بود: رد قطعی هرگونه گفت‌وگو در موضوعات دفاعی و منطقه‌ای؛ مستثنی شدن شرکت ملی نفت و بانک مرکزی از قانون کاتسا؛ الزام آمریکا به خارج کردن تعدادی از شرکت‌های مهم از لیست قرمز که آمریکا قبلاً آن را غیرقابل مذاکره دانسته بود؛ عدم مذاکره روی بندهای موسوم به «غروب آفتاب» برجام؛ لغو دستور اجرائی خرید و فروش تسلیحات با ایران؛ عقب راندن آمریکا از مطالبه نابودی سانتریفیوژهای نسل جدید؛ عدم خروج ادوات جدید صنعت هسته‌ای از کشور؛ انجام تراکنش حجیم مالی و راستی‌آزمایی آن در آغاز توافق؛ پذیرش پرداخت خسارت و هزینه بازگشت ایران به شرایط فنی دوران برجام. البته پس از این بهبودها، رخدادهایی از قبیل فتنه ۱۴۰۱ باعث شد تا طرف غربی با اشتباه محاسباتی، گفت‌وگوها را متوقف کند و توافق صورت نگیرد اما نگاهی به تعهدات خطرناک تیم عراقچی در مذاکرات وین نشان می‌دهد که عدم امضای توافق ادعایی روحانی تا چه حد تصمیم درستی بوده و ایران را از کشاندن به چه مذاکرات خطرناکی نجات داده است.